srail Babakan Benjamin Netanyahu hükümeti seçimden sonra bo tuttuu Dileri Bakanl koltuuna srail Evimiz Partisi lideri Avigtor Lieberman' atad. imdilik srail'deki radikal sa bloku güçlenmi gibi gözüküyor. Nedense srail'de radikal sa bütünlemeye balaynca dünya üzerinde bar önceleyen dilin etkinlii artyor.
Her ey zddyla kaimdir sözü siyasette ne kadar karlk buluyor bilemem. Orta Dou'daki gelimelere bakldnda bar önceleyen küresel siyaset bloku inisiyatifi ele geçirmek üzere olduudur.
11 Eylül 2001'deki ABD iç ihtilaliyle hâkimiyet tesis eden 'Neocon' anlay sona eriyor ve dünyada yeni bir dönem balyor. üphesiz bu gelime en fazla Orta Dou'yu etkileyecek; çatma dili, yerini uzlama diline brakacak. Orta Dou'daki gerilim alanlar küresel krize neden olmadan mahallinde çözülmeye çallacak. Bugünkü gelimelerin izlerini Afganistan-ran-Irak-Suriye-srail ekseninde görmek mümkündür.
Barack Obama'nn ilk döneminin en önemli icraat Amerika'nn 2011'de Irak'tan çekilmesidir. Cumhuriyetçi Senatör John McCain 'Amerikan askerlerinin çekilmesiyle ülkesinin Irak savayla elde ettii kazanmlarn yok olduunu' savunmutur.
Obama I. Döneminde Orta Dou'nun deiimi için müttefiklerinden destek beklemiti. Müttefiklerinin bölgelerindeki gelimelerden kendilerine pay çkarmalar ve yerelde kendi görülerini öncelemeleri yeni gerilim alanlarnn olumasna neden oldu. Beklenen destek arzu edilen anlamda gelimeyince Arap Bahar olarak nitelendirilen süreç yaand.
Arap Bahar demokrasiyi ve bar önceleyen anlay için uygun bir zemin oluturmad. Farkllklar arasnda krizi derinleti ve ksa sürede yönetimleri deien ülkelerdeki kazanmlar ortadan kalkt.
Arap Baharnn ortaya çkartt yaln gerçeklik: genç kitlelerin özgürlük talebidir. Sorun bunun nasl gerçekleeceidir. Orta Dou'daki ülkeler din, mezhep, cemaat ve kabile anlaylar arasndaki gerilimden çkp birey özgürlüünü önceleyen bir zeminin oluturmalar imkânsz görülüyor. Yaplmas gereken gerilim alanlarn asgariye indirmek veya ortadan kaldrmaktr.
Anlalan yeni dönem bunun zeminini oluturmak üzerine kuruludur. Orta Dou ülkeleri ki; buna Türkiye de dâhildir yeni pozisyona göre siyaset belirliyor veya belirlemeye çalyorlar.
Bölgedeki gelimelere tekrar bakmakta yarar var.
3 yldr kesilmi olan Filistin-srail görümeleri yeniden balad. Gerçi dün Filistin Devlet Bakan Mahmud Abbas srail yeni yerleim alanlar ina etmekten vaz geçmedii için görümeleri askya aldklarn açklad. Bu geçici bir durumdur.
ABD ve Filistin tarafndan gelen sert tepkiler üzerine srail Bayndrlk Bakan Uri Ariel'in Bat eria'da 20 bin konutluk yeni Yahudi yerleim birimi inas kararn açklamasna ramen, Netanyahu kararn yeniden gözden geçirileceini açklad.
Filistin Sorununun çözümüne birçok AB ülkesi destek vermektedir. srail hükümetinin yeni yerleim alanlar inasna Hollanda ve sveç kar çkmlar, kendi firmalar üzerinden verilen destei kesmilerdi.
Obama ve müttefikleri Filistin topraklar üzerinde 1967 snrlarnda iki devletli bir yapnn kurulmas için çaba sarf ediyorlar. Bugünkü uluslararas siyasi iradenin ortaya koyduu tek çözüm bu.
Daha önceki yazlarmzda da belirtiimiz gibi; bu çözüm Filistin topraklarnn bölünmesini salayacak, ksa vadede bar temin edecek gibi durmasna ramen uzun vadede bir çözüm olmayacaktr.
Uzun vadeli çözümün anahtar srail devletinin Siyonist ideolojiden çkp, yaylmaclktan vazgeçerek, topraklarndan sürgün edilmi Filistinlilerin geri dönüünü kabullenecek demokratik bir anlaya kavumasdr.
Geçen hafta Cenevre'de yaplan ran ve P5 + 1 ülkeleri arasndaki nükleer müzakereler Fransa'nn tavr yüzünden nihai bir anlama ile sonuçlanmad. Müzakerelerin baarszlndan Amerikal neoconlarn yan sra srail ve Suudi Arabistan da büyük bir memnuniyet duydu. Amerikal senatör John McCain Fransa'nn müzakere sürecini akamete uratmasna sevincini 'Vive la France' 'Yaasn Fransa' sloganyla dile getirdi. Buna ramen görümeler olumlu gidiyor ve 20 Kasm'da yeniden balayacak.
Türkiye'nin Irak'ta Maliki yönetimiyle yeniden ilikileri gelitirmesi Sünni-ia eksenindeki gerilimi sonlandracak ve bölge barna katk salayacaktr.
Cenevre-2 görümelerinin öncesindeki gelimelere baklrsa atekesle birlikte ar uç olarak kabul edilen gruplarn tasfiyesiyle yeni bir sürec balayacaktr. Ayrca ABD'nin 2014'de Afganistan'dan çekileceini açklamas sürece katk salayacaktr.
Neocon-Likud ekseninin gerilim siyasetine ramen Orta Dou'da ibre bar önceleyenlerin lehine doru hareket ediyor.
Bundan sonra mezhepler, cemaatler ve kabileler arasndaki farkllklardan çok ortak noktalar gündem oluturacaktr.
Orta Dou'da yeni bir süreç balyor, bunun dnda kalan yönetimleri zorlu bir dönem bekliyor.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/orta-doguda-yeni-bir-surec-basliyor/41154 |
