"Eksik ölçüp noksan yapan hilekârlara yazklar olsun!/
Onlar insanlardan alrken ölçüp tarttklarnda tam,/
Onlara vermek için ölçüp tarttklarnda ise eksik ölçer ve tartarlar./
Onlar düünmezler mi ki, tekrar diriltilecekler!/
Büyük bir günde/
Öyle bir gün ki, insanlar o günde âlemlerin Rabbinin huzurunda divan duracaklardr."*
El-Mutaffifîn Süresi 1-6
Geçen hafta Kosova ve Makedonya'daydm. Pritine, Ferizay, Kaçanik ve Üsküp'ü ziyaret ettim ve dostlarla bulutum. Sorunlarn dinledim sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlarn.
20 yl önce eski bir atlasn ortasndan koparttm bir haritayla çkmtm Balkanlara. Bir bahar günü ikindi vakti güne son klarn indirirken girmitim Üsküp'e. ehri gördüümde Yahya Kemal'in dizelerini terennüm ettim.
"Üsküp ki ar Da'nda devamyd Bursa'nn
bir lale bahçesiydi dökülmü temiz kann."
Nedense bu topraklara adm attm an hep Endülüs'ü anmsarm. Galiba Balkanlar'n kayb ikinci Endülüs'tür bizim için. lk geldiim tarih de Endülüs'ün kaybnn 500. ylyd. 1492'den 1992'ye.
slam tarihinin en önemli ve en hazin olaylarndan bir tanesi de Endülüs medeniyetinin tarih sahnesinden çekilmesidir.
1492 Grnata'nn dümesi Avrupal Müslümanlar için önemli krlma noktasdr.
Son Endülüs Sultan Ebu Abdullah Grnata'y terk ederken bugün "El Ultimo Suspiro del Moro" yani, "Moro'nun son iç çeki yeri"nden bakar ve alamaya balar. Bunun üzerine annesi Valide Sultan Fatma olu sultana "erkek gibi savamadn imdi kadnlar gibi ala" sözünü söyler. Tarihe geçmi en önemli sultan valide ifadelerinden bir tanesidir.
2005'de Endülüs'ü ziyaret etme frsat buldum.
Sezai Karakoç'un çevirisini yapt Ebü'l Beka Salih bin erif 'in "Endülüs'e At" mersiyesi hafzamda Sevilla, Cordoba, Girnata ve Malaga'y gezdim.
Nereye baksam son günün maheri kaçn görüyordum. Ebü'l Beka'nn mersiyesi canlanyordu gözümde. Bunda Balkanlar ve Kafkaslarda yaananlara tanklk etmem ve Endülüs'e benzetmemin etkisi vard.
"Çkan iner, kalkan düer, her yükseliin var bir sonu
Niçin bunca gurur maldan, mülkten, adtan sandan insanolu.
Oluta ne var ki olduu gibi dursun, hiç deimesin.
Sen de gök gibisin, bir gün masmavi günelik, bir gün bulutlu." diyordu Ebü'l Beka.
Sevilla'da bir grup spanyol Müslümanla karlam akam sohbetlerine katlmtm. Uzunca sohbetlerimiz oldu. Ortak tandklarmz çkt. Daha yakn hissettik birbirimizi.
Bir ara sohbet spanya'nn Müslüman oluuna geldi. Rahmetli Selahaddin imek'in "Endülüs gemilerini yakanlarndr" aforizmasn söyledim.
Douda slam tarih kitaplarnda spanya'nn fethi anlatlrken: "Tark bin Ziyad komutasnda slam ordular Maribi fethederler Akdeniz'in Büyük Okyanus'la kesitii noktaya dayanrlar. Mariple spanya'y ayran boaz geçerler ve spanya'ya çkarlar. Tark bin Ziyad, ordusuna fetihten veya ölmekten baka bir çk yollarnn olmadn göstermek için kyya çktklar gemileri yakar. Böylece slam Ordular tüm spanya'y fethederler ve Fransa snrna dayanrlar."
Böylece spanya'da 8 asr süren Endülüs slam medeniyeti kurulur. Ksa bir surede de Endülüs slam medeniyeti felsefede, sanatta, zanaatta, kültürde, bilimde ve tpta slam Dünyas'nn ve Avrupa'nn çekim alan olur.
spanyol Müslümanlardan bir tanesi Tark bin Ziyad olaynn kendi okuduu kaynaklarda farkl olduunu söyledi. Bize kendi okuduu ekliyle olay özetledi.
"Evet, Tark bin Ziyad spanya'y fethetti amma bu fetih tam anlamyla bir klç zoru deildir. spanya'daki kaynaklarda gemileri yakma hadisesi de bulunmuyor. slam ordular spanya'ya çkmadan 50 yl önce Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlar gelmilerdir. Onlarn sayesinde Endülüs bölgesi büyük oranda slam'la ereflenmitir. Franszlar ve bir ksm spanyol Hristiyanlar bölgede oluan bu iklimden rahatsz olmalar ve zenginlie göz koymalar üzerine buradaki Müslümanlar ve Hristiyanlar kendilerini korumas için slam ordusunu davet ederler. Bunun üzerine Tark bin Ziyad gelir ve spanya'nn tamamna yakn fetheder. Böylece Fransz ve bir ksm spanyol Hristiyan'n saldrlarndan bölge korunmu olur."
En az Ziyad kadar, Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlar fetihte etkili olmulard. Ziyad gelmeden önce onlar kalpleri fethetmilerdi.
Tark bin Ziyad'n, hafzalarmzda ihtiamn koruyan ve zorluklar karsnda her zaman örneklediimiz öyküsüne yeni bir boyut eklenmiti.
Balkanlar, Kafkaslar, Orta ve Uzak Asya ve Afrika'da slam'n yaygnlamasnda Müslüman sanatkârlar, zanaatkârlar ve tüccarlarn rolü çok büyüktür.
Önümüzdeki yazda bu konuya kendi tarihimizden örneklemelerle devam edeceiz.
*Kur'an-i Kerim El-Mutaffifîn Süresi 1-6. Ayetler. (Diyanet leri Bakanl Meali)
http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=33199&y=SuleymanGunduz
|
