Bu ehr-i Stanbûl ki bî-misl-ü behâdr
Bir sengine yekpâre Acem mülkü fedadr
Nedim
Yeryüzünde çok az ehir vardr, ad bulunduu ülkenin adndan daha çok bilinmi olsun. Avrupa, Asya, Afrika ve Amerika'da nereye giderseniz gidin nereden geldiiniz sorulduunda 'Türkiye' dediinizde bilinmesi için corafi konumunu anlatmaya ihtiyaç hissedersiniz. 'stanbul' dediinizde izaha ihtiyacnz yoktur.
stanbul üç büyük imparatorlua en önemli ehirdir. Roma, Bizans ve Osmanl'nn ihtiamn yanstan doal yapsyla dünyada ei ve benzeri yoktur.
Kutsal kitaplar tarafndan kutsanm bir kent olmamasna ramen; tarih boyunca teologlar ya da mütevaz haclar, siyasiler ya da sradan seyyahlar, bilge tarihçiler veya arkeologlar, gazeteciler, romanclar veya airler, ressamlar, gravür kakmaclar veya fotorafçlar, hepsi stanbul'dan ilham aramaya gelmitir. ster dülenmi olsun ister ziyaret o her zaman tüm insanl etkilemitir.
Evet, kutsal kitaplar tarafndan kutsanm bir ehir deildir. Buna ramen kutsanm ehirler Mekke, Medine ve Kudüs kadar insanl etkilemitir.
Kutsal kitaplarda adndan bahsedilmez ama o son peygamber Hz. Muhammed (sav) tarafndan ayrcalkl ve mübarek klnmtr. Hz. Peygamber 'stanbul mutlaka fethedilecektir. Onu fetheden komutan ne güzel komutan, onu fetheden ordu ne güzel ordudur' demitir.
Bundan dolaydr ki stanbul, Müslümanlar tarafndan kutsal saylan ehirler hizasna yerletirilmitir.
stanbul için karar verdiinizde yeryüzündeki tüm insanlar adna karar vermelisiniz.
stanbul, Roma'dan Bizans'a ve Osmanl'ya uzanan serüveninde kent her alanda özelliini koruyarak geldi. Bizans ve Osmanl döneminde bakentlik yapt.
Yüzyllarca Balkanlar, Kafkaslar, Orta Dou ve Kuzey Afrika buradan yönetildi. O merkezinde yer ald corafyay din, sosyal yap, kültür, sanat ve ticaret gibi her açdan etkilemitir.
1453 fethi önemli bir andr stanbul için. Grek-Roma kültürü ve Ortodoks Hristiyan medeniyeti büyük bir törenle ehri yeni ve son medeniyetin slam'n o günkü temsilcilerine Türklere devretti.
stanbul için fetih, bir igal veya ele geçirmek deil açmak, açlmak anlamnda yeni bir çan ve son medeniyetin hükmünü icraya balama andr.
Bu misyonunu da yerine getirdi.
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluu ile birlikte ikinci plana itildi. Dier kentler gibi sradanlatrld. mar politikalaryla yamalanmasna izin verildi ve kültürü imha edildi. Siyasi gücünü kaybederken elinde sadece ekonomik üstünlüü kald.
Namk Kemal'in dizelerine yaslanm kefedilecei günü bekliyor; 'Yere dümekle cevher sakt olmaz kadr ü kymetten.'
Türkiye'nin karar verici kenti olmamasna ramen 'ta topra altn denilerek' özensiz bir ekilde adeta igaline izin verildi.
Yeryüzünde bir stanbul var. Birbirine benzer yeni ehirler kurabilirsiniz ama stanbul asla. O kutsal saylan ehirler Mekke, Medine ve Kudüs gibi tektir.
Bosnal bir dostum stanbul'daki imar faaliyetlerini gördüünde zaman zaman hayflanr ve endielerini dile getirir.
Dostum 'Bu ehir, fetheden komutan ve ordusu dolaysyla Hz. Peygamberimiz tarafndan seçilmitir; ayn ordu ve komutan Trabzon'u ve Sarajevo'yu yani Bosna'y fethetmitir. Beni bu medeniyet ina etti ve ben bu medeniyetin bir parçasym. Dolaysyla bu ehirle ilgili konumaya hakkmn var olduuna inanyorum. Bu ehir kadimdir yeniden ina edilmez, ancak bakm yaplr. Sizler her zeminde, sosyal yap, kültür, sanat, zanaat, ticaret, iyeri ve konut açsndan bu ehri yeniden ina ediyorsunuz. Yeryüzünde tek bu ehir, siluetine bakldnda, içine girildiinde, sokaklarnda dolaldnda ve evlerinde konuk olunduunda devrolunduu medeniyetin yani slam medeniyetinin kendisiydi.
Mekke ve Medine yap kargaas ve modernletirme çabalar içinde eskiye ait kimliinden eser kalmad. Kutsal mekânlar, çevrelerinde ina edilen binalarn arasnda alg yönünden etkileyiciliklerini kaybediyorlar. Ben stanbul'u ziyaret ettiimde Ayasofya, Fatih, Yavuz Sultan Selim, Süleymaniye, Sultan Ahmed ve Yeni Cami'den çok etkilenmekteyim. Mütevaz, mütevaz olduu kadar ihtiaml bir medeniyetin iaret talaryd bu camiler. imdi dört bir yandan yüksek yaplarla saldr altnda bulunuyorlar. Nereden bakarsanz bakn artk ehrin ruhunu teslim almaya gelen bir yaplama söz konusudur.
Ben sizin yüksek yaplara olan ihtiyacnz anlayabilirim, ancak onlar kadim ehrin dnda tutmalydnz. imdi mevcut konumdan yola çkarak insanlk için ve kadim medeniyetimiz için karar vermelisiniz' diyor.
Çamlca'da yeni bir cami yapmna karar verildi. Çamlca'da ziyarete deer bir özgünlükte mütevaz, estetik ve geçmii gelecee balayan yeni bir cami yaplmas gerekir. Yeni caminin projesi, stanbul ehrinden ve onun büyük mimarndan ilham alnarak çizilmeli, onunla yararak deil.
Bosnal dostumun söyledikleri aklma geliyor. stanbul için neyi planlyorsanz önce insanlk ve sonra da kadim medeniyetimiz için olmal.
Bu ehre yalnzca deniz seviyesinden baklmaz. Yahya Kemal'in iirinde yazd ve arklarmzda dillendirildii gibi:
'Sana dün bir tepeden baktm aziz stanbul
Görmedim gezmediim, sevmediim hiç bir yer
Ömrüm oldukça gönül tahtma keyfince kurul
Sade bir semtini sevmek bile bir ömre deer.'
Bu ehir bir tepeden bakldnda ne görülüyorsa odur artk.
http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=33463&y=SuleymanGunduz
|
