Zaman ne kadar hzl geçiyor. 2012 ylnn son yazs. Miladi bir yl geride brakyoruz. Ümit ediyorum yeni miladi ylda sorunlar çözüm yoluna girer. Yeryüzünde hak ve adalet tekrar egemen olur.
Yeni yla çözülememi birçok sorunla giriyoruz. Suriye sorunu artk dayanlmaz bir hal alm durumda ve tüm Orta Dou'yu etkiliyor.
Irak'n bütünlüü ile ilgili tartmalar gündeme oturdu. Kuzey Irak'ta Kürt devletinin kurulmasnn kaçnlmaz olduu ile ilgili yorumlar yaplyor. Irak'taki gelimeler Türkiye, ran ve Suriye'yi derinden etkileyecektir.
ran'n nükleer program ve Filistin sorunu 2013'de de en çok konuulacak sorunlarn banda gelecek.
ABD'de yeni kabinenin oluturulma süreci tamamland andan itibaren Bakan Obama'nn iki gündemi var; ekonomik sorunlar ve d politika.
Obama'nn d politikasnn öncelii: Çin'in ekonomik geliimi, Çin-Japonya gerginlii, ran'n nükleer program, Afganistan ve Filistin sorunu, bata Msr olmak üzere Kuzey Afrika'nn yeniden istikrara kavumas, srail'in güvenlii ve yeni yerleim yerlerinin kurulmas olacaktr. Buna AB'nin bütünlüünü tehdit eden ekonomik sorunlar ve Rusya'nn izleyecei politikalar da eklemek gerekir.
Her zamankinden daha fazla küresel bir savaa yakn bulunuyoruz.
Pasifikte Çin ile Japonya arasnda 'Diaoyü (Senkaku) Adalar' sorunu bölgesel bir çatmaya doru gidiyor. Yeni ylda Cumhurbakanl görevine balayacak olan Xi Cinping orduya 'gerçek bir savaa hazr ol' emrini verdi.
Japonya'da yaplan erken genel seçimleri kazanan milliyetçi tavrlaryla bilinen Liberal Demokrasi Parti Genel Bakan inzo Abe, Çin ile yaanan ada gerginliinde, 'müzakere edecek bir ey olmadn' vurgulad.
Japonya ada sorununu yalnzca Çin'le yaamamaktadr. Rusya ile Kuril ve Güney Kore ile Takeshima (Dokdo) adalar ile ilgili kriz devam ediyor.
Gerginliin trmanma eilimi göstermesi üzerine ABD, Asya Pasifik'teki askeri gücünü takviye etmeye balad.
ABD'nin Asya Pasifik'e askeri güç takviyesi sadece ada gerginlii ile ilgili deil. Çin'in siyasi ve ekonomik yükselii ile de ilgilidir.
Bu yüzylda ABD'nin yan sra yeni ülkeler küresel aktör olarak tarihin sahnesine rol almaya hazrlanyorlar. Çin'in siyasi, ekonomik ve askeri alanda önlenemeyen bir yükselii var. Bunu Hindistan ve Brezilya izliyor. Daha önce birçok kez söylediimiz gibi 'Kürt sorununu' çözmü bir Türkiye sahnede yerini almas kaçnlmazdr.
Yeni ylla birlikte Asya Pasifik'le birlikte, Orta Dou (Afganistan'dan Fas'a kadar olan corafya) ve Afrika dünyann gündemini oluturmaya devam edecek.
Orta Dou'da: 2014'de ABD'nin Afganistan igali sona eriyor. Yeni ylda ya Taliban'la anlap yeni bir hükümet oluturulacak veya Taliban vuruarak istikrar salayacak.
Nükleer programna yönelik uygulanan ambargoya ve saldr tehditlerine ramen ran, Basra Körfezi'nde büyük deniz tatbikat balatt. Tatbikat stratejik öneme sahip Hürmüz boazn da kapsamakta, ABD ve srail tarafndan dikkatle izlenmektedir.
srail, yeni ylda ran'n nükleer programna müdahale edilmesi ile ilgili basklarn artracaktr. ran'a askeri saldr planlar masada yerini alyor.
ABD ve srail'in ran'n nükleer programna müdahale edebilmesinin iki yolu bulunmaktadr.
Birinci yol: Ürdün, Suudi Arabistan ve Körfez ülkeleri üzerinden.
kinci yol: Suriye, Kuzey Irak veya Türkiye üzerinden. Sudi Arabistan ve Katar olas bir ran müdahalesinin ikinci yol üzerinden yaplmas için çalmalarn sürdürmektedirler.
Bu hafta içinde srail Babakan Benjamin Netanyahu, Ürdün Kral Abdullah'la gizli 'Suriye' görümesi yapt iddia edildi. srail Ürdün görümesinde yeni ylda Suriye'deki sorunun seyri, ran'a askeri harekât, Kuzey Irak'ta kurulacak Kürt Devleti, Filistin (Bat eria'nn) Ürdün konfederasyonu ve Gazze'nin Msr'a braklmasn öngören harita deiiklikleri konuulmu olduu söyleniyor.
srail, Mart ayna kadar Sina'da istikrar salamas konusunda Msr hükümetini uyard. Mart'a kadar Gazze'ye silah ve yardm malzemelerinin geçii kontrol altna alnmazsa kendilerinin olaya el koyacaklarn ve gerekirse Sina'y geri alabileceklerini açkladlar. Gazze ve Sina sorunu çözülmezse Msr'n istikrarszlatrlmas devam edecek.
Yeni ylda da Asya Pasifik'ten balayp Orta Dou'dan geçerek Bat Afrika kylarna ulaacak kriz alanlar hazr.
I. Dünya Sava'nn balamasna neden olan artlar içinde bulunuyoruz.
2013, uzun ve zorlu bir yl olacak.
yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/asya-pasifikten-bati-afrikaya-kriz-ruzg%C3%A2ri/35619 |