Bosna Hersek'te kamu çalanlar ve içilerin maalarn alamamalar üzerine balayan protestolar imdilik durmu gibi gözüküyor.
Bu sükûnetten yararlanarak Bosna Hersek için yaplmas gereken ne varsa acilen devreye sokulmaldr. lk etapta kamu çalanlarnn ve içilerin maalar ödenmesi gerekir ki; gösterilerin yeniden balamasnn önüne geçilmi olsun.
Baarl bir habercilik örnei göstererek ve ksa zamanda Anadolu Ajans'n Balkanlar'n en güvenilir haber kayna haline getiren Sarajevo Temsilcisi Ömer Çetres'in olaylar yorumlayan yazsnda belirttii gibi: 'Türkiye'de okurlarn 'Dervi ve Ölüm' adl eseriyle tandklar Bosna Hersekli ünlü edebiyatç Mehmed Mea Selimoviç, uzun yllar önce Bonak halkn 'Hiçbir eyle ilgilenmeyen, etrafndaki olaylara umursamaz gözlerle bakan, fakat birden her eyle ilgili olan, düzü tersine çeviren, sonrasnda ise tekrar uykuya dalan' bir millet olarak tanmlyor.'
Dikkat edilmesi gereken nokta buras 'uykuya dalmak ve tekrar uyanmak' duygusudur. Bu aamaya gelinmiken Bosna Hersek'te bar kuranlarn barn sürdürülmesi için artk yeni sorumluluklar üstlenmesi gereklidir. Acil ekonomik yardmn yan sra siyasi ve idari yapda hzl bir ekilde reformlar devreye sokulmal.
1995'te iç savan durdurulmas ve barn kurulmas için yaplm olan Dayton Anlamas'nn aksayan yönleri ele alnmal. Bunun için BM'nin öncülüünde taraflarn ve garantörlerin katlaca bir uluslararas toplant düzenlenmelidir.
Gelinen noktadan bakldnda Dayton Anlamas uzun bir atekes metnidir ve miadn doldurmutur.
Neler yaplmas gerekiyor: iki yapl Bosna Hersek yönetimi tekletirilmelidir
Bosna Hersek'in devlet statüsü belirlenmeli. Ülke bir cumhuriyet mi, federal bir devlet mi, yoksa krallk m? Ne?
Bonak Hrvat Federasyonu ve Bosna Srp Cumhuriyeti ad altnda ekillendirilen iki yapl modelin ilemedii görülüyor. Sorunun ana kaynan bu durum oluturuyor.
Bonak Hrvat Federasyonu'nda etnik ve dini çoulculua dayal bir yönetim paylam uygulanrken; Bosna Srp Cumhuriyeti'nde ise tek etnik temele dayal yap söz konusudur. Oysa Dayton Anlamas'yla garanti altna alnan mültecilerin topraklarna dönüü salanabilseydi ayn çoulculuk Bosna Srp Cumhuriyeti'nde de salanm olacakt. Bosna Srp Cumhuriyeti yöneticileri Bonak ve Hrvat mültecilerin geri dönüünü engelledikleri gibi; dönenlerin de can ve mal güvenliini salamadlar.
Böylece bu güne kadar Bosna Srp Cumhuriyeti'nin siyasileri Srbistan'n da tevikiyle bana buyruk ve karar alma mekanizmalarn tkayan bir siyaset izlediler. Bunun sonucunda ülkede otorite tesis edilememi, birlik salanamam ve her an yeni çatmalarn ortaya çkaca bir vasat olumutur.
Pazartesi günü Bosna Srp Cumhuriyeti Cumhurbakan Milorad Dodik ve Srp Demokrat Partisi Genel Bakan Mladen Bosiç'in Srbistan Babakan Yardmcs Aleksandr Vuçiç'le gelien olaylar üzerine yaptklar görümenin sonucunda Dodik'in açklamalar dikkate deerdi.
Dodik açklamasnda 'Bosna Hersek bu krizi aamaz, bölünmeye doru kayyor. Büyük bir Yugoslavya bile hayatta kalmay baaramamken, 'küçük Yugoslavya' bunu nasl baarsn. Uluslararas toplumun yorulduunu ve zaman içerisinde ileyen taraf kabul edeceini, Bosna Hersek'te ileyen tarafn ise Bosna Srp Cumhuriyeti olduunu' iddia etti.
Dodik'e unu hatrlatmakta yarar var: merkezi yapda siyasi, idari ve ekonomik alanda karar alnmasn, reformlarn yaplmasn, mültecilerin geri dönüünü engelleyen kim? Bosna Hersek'i bir bütün olarak ele almayp her frsatta bölünmesine yönelik siyasi admlar atan kim?
Bosna Hersek AB ve NATO'ya üyelik bavurusunda bulunmu BM üyesi bamsz bir ülkedir. Dodik'in siyasi manevralar sistemin ileyiini engelleyebilir, kargaay arttrabilir ama bölünmeyi salayamaz.
Öncelikle Hrvatistan ve Srbistan Bosna Hersek'in bütünlüüne dair güçlü bir siyas tavr ortaya koymal. Ardndan ABD, AB, Rusya ve Türkiye siyasi, yapsal ve ekonomik sorunlarn çözümü için acilen harekete geçmelidirler.
Kaos devam ederse Banja Luka'l ünlü analist Svetlana Ceniç'in dedii gibi 'Bosna Hersek'i açlk bütünletirecektir.'
Ne olursa olsun sosyal olaylarn sonuçlarn kestirmek mümkün deildir.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/bosna-hersek-bolunebilir-mi/50305
|
