Tartma hayatmza yeni bir konu dahil oldu; köprü.
Yeni köprünün yaplaca açkland andan itibaren güzergâh ve bu güzergâh üzerinde kesilecek olan aaçlarla ilgili tartmalar balad.
stanbul'un fethinin 560. yl münasebetiyle önceki gün Garipçe'de devlet erkânnn tümünün katld bir törenle yeni köprünün temeli atld. Tarihi bir gün olarak nitelendirildi ve köprünün ismi 'Yavuz Sultan Selim' olarak açkland. Bu andan itibaren iletiim alar üzerinden köprünün adyla ilgili yeni bir tartma balad.
Yllar önce yaplan birinci ve ikinci köprüde de farkl alanlarda siyasi tartmalar olmutu. Netice olarak iki köprü de yapld ve bugün sadece lastik tekerlekli araç trafiinde kullanlyorlar. Boaziçi köprüsü önceleri yayalara açk olsa da imdi kapal.
Deien artlar ve ihtiyaçlar bu köprüyü de bir zaruret haline dönütürdü. sim konusunda bir art niyet aranmamal. Fatih Sultan Mehmet'ten sonra verilecek isim Yavuz Sultan Selim'di elbette. Bundan sonra yaplacak olan esere de muhtemelen Kanuni Sultan Süleyman ad verilecektir.
'Yavuz Sultan Selim' köprüsünün temeli atlp ismi üzerinde tartma balandnda baka bir diyarda bu ülke insannn medeniyetine ait bir köprünün yklmas üzerine son karar veriliyordu. Hayatn ironisi.
Hollanda'nn Lahey kentinde Uluslararas Sava Suçlar Mahkemesi önceki gün Mostar Köprüsü'nü ykma emrini veren ve Hersek bölgesinde Müslümanlara kar etnik temizlik yaparak sava sucu ileyen ayrlkç Hersek Bosna Hrvat Devleti'nin Cumhurbakan!, Bosna Hersek Federasyonu Savunma eski Bakan Jadranko Prliç ile 6 arkadan 20-25 yla mahkûm etti.
Osmanllar Bosna'y fethettiklerinde bugünkü köprünün bulunduu yere bir askeri garnizon kurmulard. Tarihi kaytlara göre o dönem Neretva nehrinin üzerine ahaptan zincirli bir asma köprü ina edilmiti.
Daha sonra Mimar Sinan'n örencisi Mimar Hayrettin 1557'de asma köprünün yerine mimarlk tarihinde okutulan tek gözlü ta köprüyü ina etmeye balam ve 1566/67'de bitirmiti. Köprü Mostar adyla anlmtr. Adn kurulduu ehirden veya nehirden almam, bizzat etrafnda kurulan ehre adn vermitir.
1992/93'de Bosna Hersek'e gerçekletirdiim ziyaretlerde köprüyü orijinal haliyle görmütüm. Saldrlardan korunmak için üzerinde tahtalarla yaplm bir çat ve yan taraflarnda lastikler vard. Srp topçunun saldrlarnda büyük zarar görmütü. 9 Kasm 1993'de bu kez Hrvat topçular tarafndan tamamen ykld. Mostar Köprüsü'nün yklyla nice öyküler Neretva Nehri'nin serin sularna döküldü.
Köprüler kurmak ve köprüler ykmak üzerine nice öyküler vardr. Anadolu öykülerinde ve türkülerinde köprü önemli bir yer tutar.
Dünya edebiyatnda ve sinemasnda da; vo Andrç'n Nobel edebiyat ödülünü ald roman Viegrad'da ki 'Drina Köprüsü' ve ngiliz yönetmen David Lean'in 1957'de 7 dalda Oscar alm 'Kwai Köprüsü' filmi bunlara bir örnektir.
stanbul'da öykü oluturan tek köprü eski Galata Köprüsü'dür.
Cumhuriyetle birlikte ülkemizde kurulan köprülerin hiçbirinin öyküsü yoktur adlarndan baka.
Modern zamanlarn köprüleri artk mimari deer tamayan ve estetikten uzak sadece tamay önceleyen bir anlayla ina edilmektedirler.
Yeryüzü corafyasn dolatmzda tarihi köprüleri gördüümüzde orada geçmi medeniyetlerle ilgili kanaat sahibi oluyoruz. Köprüler adlarn kurulduklar ehirlerden, yerlerden veya nehirlerden almaktaydlar; günümüzde ise tarihi ahsiyetlerden.
Köprüler ulam salad kadar bekleme ve buluma mekân olarak da bilinirler. Nice aklarn balad veya nice aklarn sonland antlardr. nsanlk tarihinde canl bir organizma gibidirler.
Selçuk Alagöz'ün bir arksnda söyledii gibi 'Malabadi Köprüsü' 'Karki airetten/Bir kza gönül verdi/Ak uruna her gün/O köprüye giderdi'
Mostar'n yklmasndan sonra halkn arasnda kin ve nefretin artmamas için merhum Alija zetbegoviç, 'Nehirlerimizin üstündeki köprüler yklm olabilir, köprüler yeniden ina edilebilir, ancak önemli olan halkmzn gönüllerindeki köprüleri ina etmektir' demiti.
Köprüler sadece geçi arac deildirler.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/mostar-koprusunden-yavuz-sultan-selime/37933 |
