Hafta banda Azerbaycan'n bakenti Bakü'deydim. Azerbaycan' ziyaret ettiimde tarifsiz bir heyecan duyarm. Ortak bir gelenein, ortak bir dilin, ortak bir medeniyetin ve dinin ballar olarak burada kendimi asla el hissetmem. Azerbaycan'n kaderini kendi kaderim olarak görürüm.
Ne kadar zamandr bu ülkeye gidip geldiimi bilmiyorum, 90'l yllardan itibaren balayan bir tanklk benimki. Ortak tarih ve ortak kültür üzerinde çalmtm. Bundan dolay Azerbaycan'n birçok reyonunu (vilayet) ziyaret ettim. Her reyon etkileyici bir kültüre ve doaya sahiptir. Beni en çok etkileyen reyonlardan bir tanesi Gence oldu.
Gence'ye giderken Sumqayt, Samaxi, Asu, Goyçay ve Ada reyonlarndan geçilir. Sumqayt'dan geçip Samaxi'ye doru giderken yolun kenarnda Azerbaycan'n bamszlk mücadelesine destek amacyla 1918'de bölgeye gelen Kafkas slam Ordusu'ndan ehit düen askerlerden birinin mezar var. Mezar için yaplan antn üzerinde Azerbaycan Türklerinin en büyük airlerinden biri olan merhum Bextiyar Vahabzade'nin 'Tenha Mezar' iiri yazl. Buradan her geçtiimde okuduum iir bana Necmettin Halil Onan'n 'Dur Yolcu' iirini hatrlattr. çerik olarak ayn ruha sahiptir.
'Dur yolcu, bilmeden gelip bastn,
Bu toprak, bir devrin batt yerdir.
Eil de kulak ver, bu sessiz yn,
Bir vatan kalbinin att yerdir!'
Tenha Mezar,
'Yolun kenarnda tenha bir mezar
Üstünde ne ad, ne soyad var.
Yolcu, arabay durdur bu yerde
Bir sor, kimdir yatan tenha kabirde?
O bir Türk askeri, kahraman, metin!
O öz kardeine yardma geldi.
Kuruna dizilen milletimizin,
Hakl savana yardma geldi.
Uzaktan ses verip senin sesine
Geldi, o dönmedi öz ülkesine.
Düman saflarn o, soldan saa,
Biçti, dostlaryla cepheyi yard.
Topran yolunda dütü topraa,
Senin topran sana kaytard.
Kendi koruduu, hem can verdii
Yolun kenarnda defn edildi o.
Urunda cann kurban verdii
Topra kendine vatan bildi o.
Yolcu, araban bu yerde ele.
O mezar önünde sen ta'zim eyle.
Secde kl, dua et onun ruhuna,
Ayak bastn yer borçludur ona'
Kafkas slam Ordusu belgeselini yaparken Azerbaycan'n azadl için savaan Türk askerlerinin izlerini sürmütük.
Bizim için Çanakkale 1915 neyse, Azerbaycan Türkleri için 15 Eylül 1918'de Kafkas slam Ordusu'nun Bakü'yü Rus, ngiliz ve Ermeni igalinden kurtarmas da odur.
Birinci Dünya Sava'nda Osmanl Ordusu üç önemli zafer kazand.
Bunlardan bir tanesi Çanakkale Sava'yd. En az Çanakkale kadar etkili Kut'ül Ammare'dir. Baz tarihçiler bu sava ngiliz tarihi için bir kara leke ve en büyük yenilgi olarak görürler. Halil Paa komutasndaki Türk Ordusu Kut'ta bir ngiliz tümenini esir almtr.
Bir dieri de Osmanl tarih sahnesinden çekilirken kazand son savatr. Nuri Paa komutasndaki Kafkas slam Ordusu Azerbaycan ve Kuzey Kafkas Cumhuriyeti'nin kurulmasn salamt.
Son zaferden önce de son kaybmz Filistin Cephesi'nde oldu. 1917'de kaybettiimiz Kudüs'ü geri almak için son bir hamleydi Ekim 1918'deki Nablus Sava. Yenilgi ile sonlanm, 30 Ekim'de Mondros Atekes Anlamas imza edilmi ve Osmanl Devleti tarih sahnesinden çekilmiti.
Mondros imza edildikten sonra da Kafkas slam Ordusu harekata devam etmi ve 5 Kasm 1918'de Dastan' almtr. Tarih sahnesinden çekilen bir devletin ordusu kardelerinin yardm çarlarna tereddüt etmeden karlk vermiti.
Azerbaycan'n eski Cumhurbakan merhum Haydar Aliyev 'biz tek millet iki devletiz' demiti. Bu dorudur ama bir sorun var. Bugün siyasi ilikiler bu söz üzerine henüz tam oturmu deil. Daha gidilmesi gereken çok yol var. Azerbaycanl dostlarmz unu bilmeli 'Türkiye için Azerbaycan'n maraklar (çkarlar) önemlidir'. Türkiye'de unu bilmeli ki ilikiler henüz arzu edilen boyutta deil. Daha çok emek vermek gerekir.
Ne kadar ilginç fotoraf sergimizin tarihi Kut'ül Ammare Zaferi'yle ayn güne rastlad 29 Nisan.
Bakü'ye ziyaretimizin nedeni 'Tanr ehri Kudüs' adl fotoraf sergimizin açlyd. Serginin açlnda verdikleri destekten dolay Dileri Bakanlmz'a, Bakü Büyükelçiliimiz'e, THY'ye, Asya Diyalogu'na, Cordoba Organizasyon'a ve emek veren genç Azerbaycanl kardelerime teekkür ediyorum.
'Tanr eheri Qüds' hammzn müterek mesuliyetidir.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/tanri-seheri-quds-hamimizin-mesuliyetidir/37520 |
