Bugünlerde tüm dikkatler Suriye'ye yönelmi durumda. Çatmalar iddetlendi, kentler günlük el deitiriyor, Müslümanlar katlediliyor, göç ediyor, kin ve nefret büyüyor. Bu durum Müslümanlar arasnda hzl bir ayrmaya neden oluyor. slam dünyasnn her yerinde Sünni-ii gerginlii yaanmaya baland.
Suriye sorunu adeta bir satranç tahtasna dönütü. Karlkl hamleler yaplyor. Yaplan hamleler yarna komuluk ilikilerini onanamaz bir konuma getiriyor. Taraflar, birbirlerini nasl bir gelecein beklediini diplomatik bir dilin ötesinde ihtar ediyorlar.
Türkiye-ran arasnda bölge siyaseti itibariyle görü ve çkar farkllklar derinlemeye balad. ran Dileri Bakan Ali Ekber Salihi'nin ülkemize yapt ziyaretin sonrasnda karlkl yaplan açklamalarda bunu teyit etmektedir.
Suudi Arabistan-Katar ekseninde, bölgedeki ii gelimeler büyük sorun olarak görülüyor. ran'n geriletilmesi ii yaylmaclnn durdurulmas gerektii düüncesi hâkim. Ürdün Kral Abdullah'n " ii hilaline izin verilmemeli" açklamas korku boyutunu ortaya koyuyor.
Dolaysyla bölgede tehlikeli bir biçimde Sünni-ii çatmasna doru bir gidi var. Ksaca mezhepler sava kapda gibi. Bu konuda ABD Dileri Bakan Hillary Clinton bile kayglarn dile getirdi.
ABD'nin Irak' igali, Saddam ve Baas rejimini devirmesi iilere üstünlük salad. Bu psikoloji körfez bölgesinde ve Suudi Arabistan'da yaayan ii nüfus üzerinde etkili oldu ve ortaya bir sinerji çkartt.
Arap Bahar ile birlikte Sünni dünyadaki deiim dalgas Körfez bölgesine ulanca bat dünyas gelimeleri kontrol edemeyeceini gördü. "Güvenlik sorunu" gerekçesiyle Körfez bölgesinde bata Bahreyn olmak üzere ii çounluun talepleri iddetle bastrld.
Bu konuda en aktif rolü kendi ii nüfusundan endie duyan Suudi Arabistan üstlendi.
Suudi Arabistan Bahreyn'e kanl bir ekilde müdahale ederken; kendi iilerine de gözda vermekteydi. Bu olay, Sünni dünyann demokratik taleplerini meru, iilerinkini gayri meru gören bir çifte standarda dönütürürken ve Sünni halkn meru taleplerine gölge düürdü.
Her eye ramen Suudi Arabistan bir yandan dou bölgelerinde yaayan iilerin, öte yandan Sünni Araplarn birey hak ve özgürlük talepleriyle uramaya devam edecek. Birkaç hafta önce Dahran bölgesinde iiler gösterilerde bulunmular ve birçok kii tutuklanmt. Suudi yönetimi bu konuda ülkesini en çok kartrann ran olduunu düünmektedir.
ran'n bölgede etkinliinin krlmas ve izole edilmesi için Arap dünyas içindeki en önemli müttefiki Suriye'nin kopartlmas gerekiyordu. Böylece ran, Irak, Suriye, Lübnan Hizbullah ekseni parçalanm olacak.
Gelinen noktaya baktmzda Suriye halknn hakl talepleri ikinci plana dümü, olay bölgesel ve uluslararas bir güç gösterisine dönümü.
Bandan beri Türkiye'nin iyi komuluk ilikileri içinde, büyük bir öngörüyle Suriye Devlet Bakan Bear Esad'dan ülkesinde birey hak ve özgürlüklerini artrmasn, serbest seçimlerin yaplmasn, demokratik sisteme geçilmesini istemiti. Önceleri olabilir gibi gözükmesine ramen süreç akamete urad. Suriye'nin demokratiklemesi salanabilseydi; ran da deiime zorlanrd. Bunu baarma ihtimali de ortaya çkmt. Filistin-srail ekseninde ortaya çkan gelimeler ve izlenen siyaset bunu önledi.
ABD ve Batnn uygulad ambargo ve saldrma tehditleri ran'n, Suriye'nin bugünkü konumunu kendisi için vazgeçilmez ve hayati olarak nitelendirmesine neden olmakta.
Bat dünyasndan yaplan açklamalar ran'n düüncesini destekler mahiyettedir. Amerikan merkez ordular komutan General James Mattis'in de dedii gibi, "Esad'n düüü, ran'a son 25 yln en büyük darbesini indirecek." Bu durum Suriyeli Müslümanlarn hakl mücadelesini zora sokmaktadr. Batnn Suriye sorunundaki tavr düalisttir. BM arabulucusu Kofi Annan sorunun çözümünden çok çözümsüzlüüne katk salamtr.
Böylesi bir ortamda Esad ve destekçileri can havliyle ellerinden ne geliyorsa onu yapacaklar. Birçok yazmzda bahsettiimiz gibi Esad ve Baas rejimi son ve en son hamle olarak Suriye'yi üç bölgeye ayrabilir. Kürtlere yönelik izledii siyasette ne yapabileceini gösterdi. PKK'nn elindeki silah gücünü artrabilir. Dou ve Güneydou bölgesinde trmanan terörü bu balamda ele almak gerekir.
Son gelimeler sorunun daha karmak ve içinden çklmaz bir hal almaya baladn gösteriyor.
Bunun sonucunda balayacak olan etnik, dini ve mezhebi çatmalar bölgeyi küresel savaa sürükleme potansiyeli tayor.
Türkiye, ran, Rusya, Çin ve ABD ekseninde yeni bir siyaset hamlesi balatmal ve sorunun acilen çözümü salanmal. ran'n Türkiye'den yardm talebi diyalog için bir frsata dönütürülmelidir. "Deha imkânsz sanlann içinde mümkünü görmektir."*
iilik ve Kürt aleyhtarl sorunlarn çözümüne yarar salamayacak. Türkiye etnik ve mezhebi ayrmaya prim vermemelidir.
Bugüne kadar olduu gibi bu günden sonra da Türk siyasetinin amac sava çkartmak deil, Orta Dou halklarnn refahn ve huzurunu talep etmektir.
http://yenisafak.com.tr/Yazarlar/?i=33556&y=SuleymanGunduz
