Gerilim siyasetinden beslenen bir corafyada yayorsanz; gelimeleri sürpriz karlamazsnz.
Bar süreci, Suriye'nin kuzeyinde ortaya çkan gelimeler ve Kuzey Irak'ta yaplacak Kürt Ulusal Konferans ile tüm gözler 'Kürt milletinin' üzerine dönmü durumda.
Son aylarda Orta Dou'da meydana gelen gelimelere bakldnda endielenmemek mümkün deil. Arap Bahar tersine dönmü, yllara bali dengeler darbeler sonucu deimi, Irak-Suriye eksenindeki çatmalar özellikle Suriye'de yok edici bir hal alm ve Lübnan'da ki gerilim yeni bir savan ayak sesleri olarak alglanyor.
Suriye krizinde bütün gözler (eer yaplabilirse) Cenevre'de yaplacak bar görümelerine çevrilmi durumda. Taraflar Cenevre'ye giderken birbirlerine üstünlük salamaya çalyor.
BM ve Batl ülkeler Suriye'de savaan El Nusra gibi gruplar ar kabul edip terörist ilan ettiler. Oysa Suriye'de bir kazanmdan bahsediyorlarsa o da bu gruplarn sayesinde olmutur. Anlalan sra bu gruplarn tasfiyesine gelmitir.
ç sava iddetlenmi durumda. in ilginç yan muhalifler bir yandan Esad güçleriyle, öte yandan kendi aralarnda da savayorlar.
El Nusra ile Özgür Suriye Ordusu Halep ve civarnda üstünlüü ele geçirme mücadelesi içinde birbirleriyle vuruuyorlar. Ayrca El Nusra, Türkiye snrn kontrol altna almak, olas özerk Kürt bölgesi yaplanmasn engellemek için Resulayn ve Tel Abyad'da Kürt Demokratik Birlik Partisi (PYD) grubuyla çatma içinde.
Muhaliflerin birbirleriyle çatmalar gelecekte aralarnda bir bar imkân brakmayacak ekilde geliiyor. Bu durum en fazla Bear Esad ve Baas rejiminin iine yaryor.
Çatmalar Halep, Humus ve zaman zaman am'n d mahallerinde devam ederken; genelde Esad yönetimi Hizbullah'n desteiyle ülkenin büyük bölümünde kontrolü salam gözüküyor. Suriye ordusu Kuseyr savan kazanmasyla psikolojik üstünlüü ele geçirmi durumda.
Bu durumda ABD yönetimi ilk defe Suriye muhaliflerine askeri yardm kararn onad. AB ise Hizbullah'n askeri kanadn terörist örgütler listesine ald. Bütün hamleler Cenevre sürecinde rejimle muhalifler arasnda denge oluturma gayreti olarak görülmesi gerekir. Ayrca her denge oluturma gayreti iç savan uzamas, daha çok insann ölmesi, yerinden ve yurdundan ayrlmas anlamna geliyor.
Bu durum batllar için bir anlam ifade etmeyebilir. Ya Müslümanlar için?
Kriz derinletikçe ve uzadkça ülke bütünlüü korunamaz hale dönüüyor. Sava bittiinde nefretin sonlandrlmas ve istikrarn kurulmas yllar alacak.
Suriye devriminin planlayclar iç savaa baladklarnda ülkelerinin üzerinde oturduu siyasi, mezhebi ve etnik yapy göz önünde bulundurmadlar.
Esad ve Baas rejiminin ülkenin birçok bölgesinde üstünlüü kaybettii anlar oldu. Bu anlarda halkn muhaliflerin saflarna geçmesinin önünde engel yoktu. Ama beklenen olmad ve halk arzu edilen anlamda muhaliflerin safna geçmedi. Muhalifler 'Halep halk onlara getirdiimiz devrimi anlamad' açklamasyla bunu itiraf etmilerdi.
Suriye'de bandan beri orta kuak istikrarn devamndan yana tavr taknm; gençler daha özgür bir ortamda yaamak için direnie geçmilerdi. Esad: 'Dera ve dlip'deki gençlere müdahale etmemeliydik, bu bizim en büyük hatamz oldu' diyerek pimanln dile getirerek bunu teyit etmekteydi.
Suriye krizinin derinletii anda orta ya ve üstü kuaktan ekonomik gücü olanlar batya ve körfez ülkelerine göç etti. Ekonomik gücü olmayanlar ise Türkiye, Ürdün ve Lübnan'da ki mülteci kamplarnda yaamaya çalyorlar.
Muhaliflerin parçal bir halde olmas, beklentilerinin ve çkarlarnn farkl olmas Suriye'de savan uzamasna, ykcln artmasna ve rejimin üstünlük salamasna neden oluyor. Baas'n güçlü olduu kentlerde sorun yok. Dier kentler büyük oranda boalm durumda. Bu süreçten bir devrimin çkmas zor gözüküyor. Yerel, bölgesel ve küresel gelimelere bakarak yeni bir siyasi tavr belirleme zorunluluu var.
Son günlerde Baas rejimi farkl varyasyonlar içinde. Bunlar bölge ülkelerinin iç istikrarn tehdit etme eilimi gösteriyor. Bu durumdan en çok Türkiye ve Lübnan'n etkilenecei iddia ediliyor.
Kuzey Suriye'de yaayan Kürtlere özerklik verme giriimi yeni tartmalar ve çatmalar beraberinde getirdi.
PYD'nin Kuzey Suriye'de PKK'nin desteiyle El Nusra'ya kar elde ettii üstünlük bölgede gerilime neden oldu. Artk Kürtlerin kuzeyde özerk bir yap ilan etmek için hazrlk yaptklar konuuluyor.
Hiç üphesiz Orta Dou'nun en dinamik halk Kürtlerdir. Kürtler üzerinden yaplan her konuma Türkler, Araplar ve Farisiler arasnda hassasiyete neden olacak.
Türkiye üzerine düen sorumluluu yerine getirirse gelimelerden endie duymasna gerek yok. Bar sürecini baaryla tamamlamasna ihtiyaç var. Bar süreciyle birlikte Kürtler 'bin yllk ittifaklarnn devamndan' yana karar aldlar. Böylece Orta Dou'da yeni bir ulus devleti kurmann zemini ortadan kaldrdlar.
Sürecin salkl yürümesi için; samimiyet testlerini sabrla aarak, hiçbir ikbal beklentisi içine girmeden her kesim üzerine düen sorumluluklar yerine getirmeli.
Merhum Alija zetbegoviç Marcus Tullius Cicero'dan alntlayarak der ki: 'En kötü bar, en hakl savatan daha iyidir.'
Suriye'de gelinen noktada acilen barn kurulmasna ihtiyaç var.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/bolgede-acilen-barisa-ihtiyac-var/38745 |
