Havalar soumaya ve kar yamaya balad. Dou Anadolu'da hava scaklklar sfrn altna dütü. lk olarak hava scaklnn -30, 40 derecelere dütüünü üniversite örenimi için gittiim Erzurum'da yaamtm.
Adeta Evliya Çelebi'nin Erzurum'u anlatrken 'kedilerin damdan dama atlarken orta yerde donduklar ve baharda buzlar çözüldüünde kar dama dütüünü' yazd seyahatnamedeki satrlara tanklk ettim.
Eksi derecelerde yürüdüümüzde nefesimizin buhar byklarmzn donmasna neden olurdu. Darya göre daha scak olan elimizle kapy açmak üzere metal kap kolunu veya tokman kavradmzda avucumuz metale yapverirdi.
Örenciliimizde barnma konusunda üç alternatifimiz vard. Kamu ve özel yurtlarda kalmak veya birkaç örenci ile bir araya gelerek ev tutmak. Fakültenin getirdii zorluklardan dolay evde kalmak bizim için daha avantajlyd. Buna ramen ev bulmak zordu ve paymza kötü yaplm iki veya üç katl betonarme evlerin bodrum katlar dümekteydi.
Fukaralk dönemlerimiz. Evlerimizde odun veya kömürle yanan sobalarmz vard. Odun kolay tükendii için yüksek maliyeti vard. Kömür ise daha pahal ama dayanklyd. Ayrca kömürün kalitelisini bulmak gerekirdi. Arada bir zorlandmzda elektrik ocaklarna müracaat ettiimiz olurdu.
O dönemde yükseklii metreleri bulacak kadar çok kar yaard. Saçaklardan buzlar sarkar, yolda yürürken hem kayp dümemek için tedbirli admlar atar ve hem de saçaklardan düme ihtimali olan buzlara dikkat ederdik. imdilerde istisnalarn dnda bu derecede k olmuyor.
Erzurum'da ehirde dolamak için birkaç cadde önemliydi bizim için. Cumhuriyet, Mumcu ve Tamaazalar Caddesi. Bunlardan en önemlisi üphesiz Cumhuriyet Caddesi'ydi. Cumhuriyet Caddesi'nin sanda ve solunda dükkânlarn, krtasiyelerin ve kraathanelerin yan sra Selçuklu eserleri sralanyordu. Kümbetler, Ulucami ve Çifteminare Medresesi, Osmanlya ait tek eser Lala Paa Camii idi.
Kn gündüzleri okulun dnda ehirde bizim için gidilecek birkaç yer vard; Erzincankap'daki kitapevi, Mumcu Caddesi'nde Milli Türk Talebe Birlii'nin merkezi veya kraathaneler.
Genelde Erzincankap'daki Merhum brahim Sar'nn Dou Kitapevi'ne urar Necip Fazl'n Büyük Dou, Sezai Karakoç'un Dirili, Nuri Pakdil'in Edebiyat veya Mavra dergisinin yeni saylarndan hangisi varsa onu alr bir kraathanenin yolunu tutardk.
Kar ya artp souk keskinletiinde snlacak tek mekânmz kraathanelerdi. Isnmak, okumak ve sohbet etmek için vazgeçilmez mekânlard. Dardaki souktan dolay camlar buu tutmu, mekân snmak için davetkârd. Ortada atein harndan kzarm silindir bir soba yer alr ve etrafnda sohbet eden insanlar.
Kraathanelerden içeri girer herkese selam verdikten sonra henüz masaya oturmadan iki çay masamza braklrd. Gelenek böyle idi. Çaylarn yannda iri bir küp eker yer alr. Erzurum ekeri nedense elle parçalanamayacak kadar sertti. Kahveciler ekeri çekiçle parçalayarak önceden hazrlard. Buna ramen yine de büyüktüler.
Çay genelde ktlama içilir Erzurum'da. Ktlama diinizle ekerden bir parça kopartp dilinizin altna yerletirirsiniz yudumladnz çay azar azar tatlandrrsnz. Maharet ister, deilse büyük bir küp ekeri bir yudumda eritebilirsiniz.
Bir yandan çaylar yudumlanr, sohbet koyular ve yerelden evrensele insanln sorunlarn tartrdk. Mustafa Çelik henüz Mavra dergisine göndermedii iirini okur, Ahmet Poçanolu, Veli Korkmaz, brahim Sezer ve Necdet Suba'yla dinlerdik. Heyecanlanr ve hüzünlenirdik. Hayat korku ve ümit arasndayd. Merhum Erdem Bayazit'in iiri dudaklarmzdan dökülürdü.
Dünyann en uzun hüznü yayor/Yorgun ve yenilmi insanlmzn üstüne
Kar yayor ve sen gidiyorsun/Alar gibi yürüyerek gidiyorsun
Belki bulmaa gidiyorsun kaybettiimiz/O insan ve tabiat çan (…)
Erzurum'da k bizim için özeldi. Belki de Erzurum'u özel yapan kyd. Rahmetli Selahattin imek Erzurum'un kn anlatrken 'konuurken kelimeler donar, yere düer, biz oradan okur ve anlardk' derdi. Gençliimizin tüm anlar orada karlar altndadr.
Ülkenin büyük bir bölümünde bu gün kar yaacak. Erzurum'da da kar yaacak.
Ama artk hayatmzda Büyük Dou, Dirili, Edebiyat ve Mavera dergileri yok.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/dunyanin-en-agir-huznu-yagiyor-kar-yagiyor/43420 |
