Bosna Hersek'te iç savatan sonra ilk defa 1-15 Ekim tarihleri arasnda nüfus saym yaplacak. Bir kaç kez saym giriimi oldu, fakat savan getirdii sorunlar giderilemedii için salkl olmayacana kanaat getirildi ve ertelendi.
Dini ve etnik farkllklarn önemli olduu ülkelerde nüfus saymlar hep tartmal olmutur. Yugoslavya Halk Sosyalist Cumhuri-yeti'nde de yaplan nüfus saymlar tartlmt.
Sonuçlar dini ve etnik aznlklar tatmin etmez. Genelde aznlklar nüfuslarnn eksik yanstldn iddia ederler. Baz ülkelerde bu-nun doruluk pay vardr.
Ayn durum Balkan ülkelerinde de yaanyor. Makedonya'da, Makedonlar ve Arnavutlar arasnda çounluk ile ilgili tartmalar var. Makedonlar, Srplar ve Ulahlarla birlikte ülke nüfusunun % 65'ini oluturuyorlar. % 35'ini ise Arnavut ve Türkler oluturuyor.
Arnavutlar tek bana ülke nüfusunun % 45'ini oluturduklarn iddia ediyorlar. Buna Türkleri eklediinizde oranlar eit konuma gelmekte. 2001 Ohri Çerçeve Anlamasna ramen her alanda Makedonlar hâkim durumda.
Yugoslavya Sosyalist Halk Cumhuriyeti içinde Bosna Hersek 6 federasyondan Müslüman nüfusu en youn oland. Komünist rejime sahip ülkeler içinde Müslümanlarn en özgür olduklar ülke üphesiz Yugoslavya idi.
Tito döneminde etnik yaplarn belirlenmesinde Bonaklar için 'büyük M' milliyeti ve 'küçük m' ise dini ifade ediyordu. Kimliini açklamak istemeyenler ise Yugoslav olarak adlandrlyorlard. Tito bu durumu 'Balantszlar hareketi' içinde siyasi bir argüman olarak ele ald.
Türklerin dnda ilk defa bir millet Bonaklar slam ile özdeletiriliyordu. Milovan Cilas milliyet ile dini kavramlarn özdeletiril-mesine kar çkmt. Cilas'a göre milliyet ve din ayr ayr ifade edilmeliydi.
tirazlara ramen Yugoslavya'da milliyet ve din eitlendi Bonaklar 'Müslüman' olarak tanmland. 1992'de bamszlk ve ardndan balayan savala birlikte konu tekrar gündeme geldi ve Bosnal entelektüeller etnik tanm için ikiye ayrldlar. Bir ksm 'Bosnal Müslümanlar' ve dier bir ksm ise 'Bonak' teriminin kullanlmasn savundular.
ç sava döneminde genel anlamda 'Bosnal Müslümanlar' ifadesi kullanld. Süreçte de 'Bonak' etnik tanm olarak yerleti.
Nüfus saym dolaysyla ülkemize benzer bir etnik tartma yeniden balad. Bonak m? Bosnal m?
Tito döneminde slam ve Türklük duyarllna sahip Bonaklar 'Müslüman' etnik tanmn kabullenmilerdi. Dierleri ise Yugos-lav terimi kullandlar.
Bugünkü tartma ayn zeminde devam ediyor. Din ve tarih ballna sahip olanlar kendilerine 'Bonak' denilmesini istiyorlar. Dierleri ise Yugoslav kavramnn yerine Bošnjaci (Bosnal) ikame edilmesini. Bonak yerine Bosnal kavram yerletirilirse; bu durum Bosna Hersek snrlar dnda Sancak, Kosova, Makedonya, Karada ve Hrvatistan'da yaayan Bonaklar etkileyecek.
Nüfus saym anketinde 24. Maddede Etnik/Milliyet sorusunda; Bonjak/ Bošnjaci, Hrvat, Srp ve 'dier' seçenekleri yer alyor.
Bosna Hersek'te yaayan Hrvatlar etnik olarak kendilerine Hrvat, Srplar ise Srp, Bosnal tanmn savunanlar ise kendilerini 'dier' olarak yazdracaklar.
Bu tartmalarn yan sra internet üzerinden bavuru ve d temsilciliklerde saym yaplmayacak.
ç savatan dolay ülkeden çkm olan ve halen geri dönmemi/dönememi milyonun üzerinde Bonak var. Bunlarn bir ksm ülkelerine dönüp nüfus saymna katlacak.
Ancak diasporadan ve ülke dna çkma mecburiyetinde kalanlardan en az 300 bin kii yazlmayacak. Bunlara 'dier' seçeneini iaretleyecek Bonaklar düünürsek ki saylar azmsanmayacak orandadr. Bu durum 'Bonaklarn' nüfusunun düük çkmasna ve ikiye bölünmesine neden olacak.
Bonak mültecilerin doduklar topraklara geri dönüte zorlukla karlatklar için; daha önce nüfus çounluuna sahip olduklar birçok ehirde de bu kez aznlk olacaklar. Bu gelecekte yaplacak seçimleri etkileyecek.
Savan ortaya çkartt sorunlar çözülmeden yaplacak nüfus saym doru sonuçlar vermeyecek ve Bonaklarn geleceini etkileyecek.
Böylesi bir ortamda saym yaplacaksa Bosna Hersek'e yardm etmek gerekir. Deilse Bosna Hersek'i bekleyen büyük zorluklar kapda.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/bosnak-mi-bosnali-mi/39687 |
