Son yllarda en çok ikâyet edilen olay iklim deiiklikleriydi. klim deiiklii ile ilgilenen uzmanlarn tümü her yln bir önceki yla göre daha scak olacan söylüyorlar. Souk bir kn ardndan bahar geldi ve dünya scak bir yaza hazrlanyor.
Küresel snmay sadece iklim deiiklii temelinde ele almamak gerekir. Bugün küresel snma ve iklim deiiklii sözündeki kastmz dünyada bar ikliminin hzla bozulmakta olduunu çatma alanlarnn giderek arttn ifade etmek içindir.
Rusya, ABD ve Japonya'da seçimler bitmi hükümet üyeleri atanm, Çin'de yeni devlet bakan 10 yl sürecek görevine balad.
Yeni dönemde sra stratejik planlarn uygulanmasna geldi. ABD Ulusal stihbarat Konseyi'nin 'Küresel Eilimler 2030' raporu yaynland. Böylece ABD'nin planlarn örenmi olduk. Babakan Erdoan Türkiye'nin ksa erimli vizyonunu 2023 ve orta erimli olann da 2071 olarak açklad. Her iki tarih önemli dönüm anlarn hatrlatyor.
2023 vizyonu; toparlanma ve restorasyon dönemi küresel kararlar etkileyen bölgesel aktör ve kilit oyuncu, 2071 tarih sahnesine çkma ve küresel bir güç olmay hedefliyor.
Ülkeler bir yandan stratejik planlarn yaparken öte yandan da ba döndürücü hzla küresel bir krize doru gidiliyor. Kriz yerine bunalm veya buhran kelimesini kullanmam gerekir. Bunalm bireyden topluma, toplumdan devlete uzanan bir süreci daha iyi anlatyor.
1945'de II. Dünya Sava sona erdikten sonra son 20 ylda ülkeler arasnda igallerin dnda çok az sayda silahl çatma yaand, sivil ve askeri zayiat verildi. Bunu gelimekte olan ülkelerin orta ya nüfusunun devletleraras çatmalar engelleyici rolüne balamak gerekir. Buna ramen igallerde ve iç savalarda yüzbinlerce sivil insan hayatn kaybetti. Geldiimiz noktadan baktmzda gelecek yllarn geçmi yllar gibi olaca beklentisi içinde olmamak gerekir. Ülkeler aras çatmalar halen ciddiyetini korumaktadr. Ülkeler aras çatma potansiyeli siyasi olarak uyumsuz ve genç etnik aznl barndran ülkelerde artmtr.
Bugün azgelimi ve gelimekte olan ülkeler siyasi, ekonomik, dini ve etnik sorunlarn tek bana çözememektedirler.
Souk Sava sonras oluan denge deimeye balad. Souk Sava döneminin ardndan ABD, AB ve Japonya'dan oluan eksen hzla etkisini kaybediyor. Sahneye yeni aktörler çkyor. Bu aktörler bölgesel ve küresel ölçekte gidiat etkileme potansiyeli tayorlar. Tek kutuplu dünyadan çok kutuplu dünyaya doru bir gidi var ve ABD, küresel pozisyonuna Çin, Hindistan ve Rusya'y eklemek zorundadr artk. Ayrca bölgesel güç 'kilit oyuncu' olarak da Brezilya ve sorunlarn çözmü bir Türkiye bu listeye en ksa zamanda dâhil olacak.
Souk Sava döneminin gerilim alanlarn Orta ve Dou Avrupa ile Orta Dou oluturuyordu. Varova Pakt'na kar
NATO kurulmutu. Bugün gerilim alanlarn Asya Pasifik'ten balayarak, Orta Dou ve Afrika oluturuyor.
AB, bugün bütünlüünü korumak, kendi siyasi ve ekonomik sorunlarn çözmekle meguldür. rlanda, Yunanistan, talya, spanya, Macaristan ve Slovenya'da yaanan ekonomik krize Güney Kbrs Rum Kesimi'nin eklenmesi cepheyi geniletmi ve tanamaz bir hale getirmitir.
Japonya, Çin'in etkinliini artrmasndan en çok etkilenen ülkelerin banda geliyordu. Buna 2011'deki deprem ve tsunaminin ekonomi üzerinde oluturduu olumsuz etkiyi de eklemek gerekir.
Japonya'nn güç kaybetmesiyle ortaya çkan boluu Asya Pasifik'ten balayarak küresel ölçekte Çin ve Hindistan doldurdu.
ABD Bakan Obama seçildikten sonra II. dönem yemini yapmadan Asya Pasifik'i, yeminden sonra da Orta Dou'yu ziyaret etti. Çin Devlet Bakanl görevine balayan i Cinping ilk resmi ziyaretini Afrika'ya yapmay planlyor.
ABD Asya Pasifik'e ynak yapyor ve Çin Afrika'ya tanyor. Siyasi anlamda da küresel snma ve iklim deiiklii yaanmaya baland. Bu durum en çok Türkiye'yi etkileyecek.
Sorunlarn çözmü bir Türkiye küresel anlamda 'kilit oyuncu' olabilir.
Bunun için 'demokratik bir anayasa'ya ihtiyaç vardr. Bu anayasa ile sadece kendi sorunlarn çözmeyecek, bata slam Dünyas olmak üzere birçok ülkeye örnek oluturacaktr. Bu frsat bir daha kolay kolay yakalanmaz.
kbal beklentilerini bir kenara brakarak gelecein Türkiye'sini ina etmek için herkes sorumluluunun idrakinde olmaldr.
http://yenisafak.com.tr/yazarlar/SuleymanGunduz/kuresel-isinma-ve-iklim-degisikligi/37126 |
